Is het de inflatie, is het de afname van sociale controle, of zijn het toch de zelfscan-kassa’s? Het zal je niet zijn ontgaan dat winkeldiefstal de laatste maanden is geëxplodeerd. In dit artikel leggen we daarom uit hoe je winkeldiefstal herkent en bestrijdt. Daarnaast leggen we uit hoe je escalatie voorkomt en hoe je te werk gaat als je onverhoopt toch een aanhouding moet verrichten.
Een pijnlijke trendbreuk
Het is een pijnlijke trendbreuk, na jaren van gestage daling schiet het aantal winkeldiefstallen ineens pijlsnel omhoog. Zo recent als februari 2022 berichtte het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) nog dat het aantal winkeldiefstallen in de afgelopen vijf jaar flink is gedaald. Amper een jaar later werd echter het hoogste aantal winkeldiefstallen in elf jaar gemeld: 12.578 in het eerste kwartaal van 2023. Het is daarbij belangrijk om te beseffen dat dit niet het aantal winkeldiefstallen is, maar het aantal meldingen van winkeldiefstal. In de praktijk blijft winkeldiefstal vaak onopgemerkt. Het werkelijke aantal winkeldiefstallen ligt dan ook noemenswaardig hoger.
Winkeldiefstal: waar ligt de grens?
Als je winkeldiefstal wilt bestrijden, is het belangrijk om te weten waar precies de grens ligt. Wanneer mag je als winkelier iemand aanhouden voor winkeldiefstal? Dat mag sowieso als een klant de kassa passeert zonder alle producten die hij of zij bij zich heeft te betalen. Bij een redelijke verdenking hoef je dit echter niet af te wachten.
Zie je bijvoorbeeld dat een klant producten in zijn zakken stopt of producten in een geprepareerde tas stopt, dan is dat vaak al voldoende aanleiding om iemand aan te houden. Zodra de klant jouw producten voor jou aan het verbergen is, is er sprake van een redelijke verdenking. Als winkelier bepaal je deels zelf de grens. Het spreekt voor zich dat je klant producten niet in zijn binnenzak mag stoppen, maar hoe ga je bijvoorbeeld om met (herbruikbare) tasjes? Om misverstanden te voorkomen is het belangrijk dat je dit soort zaken duidelijk vastlegt in je huisregels.
Hoe moet dat bij de zelfscan?
Zelfscan-kassa’s zijn – helemaal in tijden van klemmend personeelsgebrek – een uitkomst voor winkeliers. Zonder de juiste waarborgen maken ze winkeldiefstal echter wel heel makkelijk. Ten eerste is het belangrijk dat je controles regelmatig uitvoert. Je klant mag niet het gevoel krijgen dat controles een uitzondering zijn. Zorg bovendien dat je personeel genoeg tijd heeft om een gedegen controle uit te voeren. Een gedegen controle is meer dan zo snel mogelijk een paar producten scannen. Winkeldieven hebben het al snel door als controles worden afgeraffeld.
Zorg daarnaast dat je duidelijke regels vastlegt over het gebruik van zelfscan-kassa’s. Wat doe je bijvoorbeeld als een klant zijn boodschappen in twee transacties af wil rekenen? Door duidelijk aan te geven dat je klant dit vooraf aan moet geven bij een medewerker, ontneem je winkeldieven de kans om dit als smoesje te gebruiken.
Hoe herken je een winkeldief?
Er zijn een aantal duidelijke signalen waar je op kunt letten. Een van de belangrijkste is dat de winkeldief vaak doelloos rond lijkt te lopen. Hij of zij is namelijk niet op zoek naar een product, maar naar een kans. Dit zie je duidelijk terug in de afwachtende houding waarmee de winkeldief zich door de winkel beweegt. De winkeldief heeft meestal veel meer aandacht voor de omgeving en het personeel dan voor de producten. Zelfs wanneer je niet precies de vinger op de zere plek kunt leggen, merk je vaak dat de winkeldief zich anders gedraagt dan normale klanten.
Daarnaast zien we dat winkeldieven vaak “spiegelen” nadat ze een product uit het schap pakken. Dat wil zeggen dat ze het volgende product weer vooraan in het schap zetten, zodat de winkelier niet kan zien dat er een product uit het schap is weggenomen.
Medepleger leidt de winkelier af
Winkeldieven opereren ook regelmatig in teams, waarbij een medepleger de winkelier afleidt, terwijl de dief de winkel leegrooft. Hierbij zul je merken dat de medepleger veel vragen stelt, maar weinig interesse heeft in de antwoorden. Hij of zij wil namelijk vooral jouw aandacht vasthouden. De medepleger probeert je bovendien niet alleen af te leiden, maar lokt je vaak ook naar een plek waar je weinig overzicht hebt, bij voorkeur met je rug naar je winkel.
Wat is een geprepareerde tas?
Met name bij de georganiseerde winkeldiefstal die vaak voortkomt uit mobiel banditisme wordt veel gebruik gemaakt van geprepareerde tassen. Deze tassen zijn speciaal gemaakt om de beveiligingstags die aan bijvoorbeeld kledingstukken zitten te omzeilen. Dit doen ze door een barrière te vormen tussen de beveiligingstag en het poortje, waardoor het alarm niet afgaat.
Dit bereiken dieven vaak door de binnenkant van een tas te bekleden met aluminiumfolie. Als je dit ziet, weet je vrijwel zeker dat de klant van plan is om winkeldiefstal te plegen. Een andere strategie is het gebruik van koeltassen. Dit valt veel meer op, maar dan moeten medewerkers er wel alert op zijn. Zorg dus dat je medewerkers weten waarom een klant met een koeltas altijd extra aandacht verdient.
Hoe voorkom je winkeldiefstal?
Aanhoudingen gaan regelmatig gepaard met intimidatie en agressie. De periode tussen het moment dat je iemand aanhoudt en het moment dat de politie arriveert is soms erg hectisch. Voorkomen is dus altijd beter dan betrappen en aanhouden. Zodra je klanten betrapt op afwijkend gedrag, spreek je ze daarom altijd aan. Dat doe je op een vriendelijk, zakelijke toon. Zoek vooral nooit de confrontatie. Beschuldig mensen niet en maak het nooit persoonlijk, maar leg juist uit waarom je bepaalde regels moet hanteren.
Diefstalpreventie begint echter al zodra de klant je winkel binnenstapt. Het is belangrijk dat je iedere klant onmiddellijk bij binnenkomst begroet. Op deze manier zorg je dat de klant zich gezien voelt. Voor eerlijke klanten voelt dat goed, terwijl winkeldieven het er juist benauwd van krijgen.
Toch een aanhouding, wat nu?!
Soms zal het toch voorkomen dat je een winkeldief op heterdaad betrapt. Het belangrijkste is en blijft dan altijd je eigen veiligheid. Verricht alleen een aanhouding als je jezelf daartoe bekwaam acht. Je mag een winkeldief in bedwang houden totdat de politie arriveert, maar kun je dat ook? Ga geen confrontaties aan waarmee je jezelf en omstanders in gevaar brengt. Ren vooral nooit achter een winkeldief aan de straat op.
Bij een aanhouding op heterdaad mag je 112 bellen. Zodra de politie arriveert, werk je mee aan het onderzoek. Het is daarvoor belangrijk dat je aangifte doet, een verklaring aflegt en de camerabeelden ter beschikking stelt. Daarnaast leg je de winkeldief altijd een winkelverbod op.
Een winkelverbod
Het kan gebeuren dat de winkeldief die jij hebt aangehouden dezelfde dag nog op vrije voeten komt. Hij of zij zal zich voor de rechter moeten verantwoorden, maar mag zijn proces in vrijheid afwachten. Met een winkelverbod zorg je ervoor dat de winkeldief het komende jaar geen voet in jouw winkel mag zetten. Doet hij of zij dat toch, dan is er sprake van huisvredebreuk. Met een winkelverbod bescherm je jezelf en je personeel, maar maak je het voor de politie ook makkelijker om veelplegers aan te pakken. Wil je ook andere winkeliers beschermen tegen deze winkeldief, werk dan samen aan een collectief winkelverbod.
Geen aanhouding? Toch aangifte!
Soms ontdek je een winkeldiefstal pas als het te laat is, of kies je ervoor om de confrontatie niet aan te gaan. Het is belangrijk dat je in deze gevallen alsnog altijd aangifte doet. Zorg dat je camerabeelden veiligstelt en voeg ze toe aan je aangifte. Wil je digitaal aangifte doen? De manier waarop je als winkelier digitaal aangifte doet van winkeldiefstal is sinds 2022 veranderd. Hiervoor heb je een persoonlijke account nodig. Op deze pagina van de politie lees je hoe je als winkelier digitaal aangifte doet.
SO-DA: Reken af met winkeldieven
SO-DA rekent voor jou als winkelier af met winkeldieven. Als winkelier heb je namelijk recht op compensatie voor je oponthoud en onkosten. Hiervoor hanteert SO-DA een normbedrag van €181,-. Dit bedrag vorderen ze voor jou op basis van “no cure no pay”; je hoeft pas te betalen als je daadwerkelijk geld krijgt. Jaarlijks lukt het SO-DA om meer dan een miljoen euro te vorderen van winkeldieven, brandstofdieven en fraudeurs.