Op een winkelstrip aan de Churchilllaan in Den Bosch werd recent een vergunningsplicht ingesteld voor winkeliers. Gemeenten zetten dit instrument steeds vaker in om overlast en ondermijning tegen te gaan. Als bonafide ondernemer heb je daar geen last van, het houdt je omgeving juist veilig. In dit artikel leggen we uit waarom gemeenten deze vergunningsplicht invoeren en wat daar voor jou als ondernemer bij komt kijken.
Wat is het probleem?
De retail-sector heeft het moeilijk, mede dankzij online-shoppen, personeelstekorten en stijgende kosten. Dat maakt winkeliers kwetsbaar, op economisch gebied, maar ook op het gebied van veiligheid. Daarom is het belangrijk om overlast, criminaliteit en ondermijning in deze sector daadkrachtig te bestrijden. Als de achteruitgang van een winkelgebied niet wordt aangepakt, ontstaat er al snel een neerwaardse spiraal. Naarmate het gebied achteruitgaat, verandert namelijk ook het type winkeliers dat zich er vestigt. Bekende winkelketens maken dan bijvoorbeeld plaats voor obscure belwinkels en (tijdelijke) outlet-stores.
Is daar iets mis mee dan?
Met zulke winkels is niet op voorhand iets mis, maar gemeenten zien het aantal signalen en meldingen dat ze krijgen vervolgens wel toenemen. Na onderzoek blijkt ook regelmatig dat er sprake is van bijvoorbeeld witwassen, heling of zelfs underground banking. Bovendien neemt ook overlast van hangjongeren vaak toe naarmate een gebied achteruit gaat. Nu deze trend steeds duidelijker aan het licht komt, zijn gemeenten steeds minder bereid om af te wachten tot het probleem zich voordoet. Ze willen aan de voorkant van dit probleem komen, bijvoorbeeld door met een vergunningsplicht te voorkomen ze dat malafide ondernemers zich in een kwetsbaar gebied kunnen vestigen.
Hoe helpt een vergunningsplicht?
Een vergunningsplicht voorkomt dat iemand die eerder strafbare feiten heeft gepleegd of ernstige overtredingen heeft begaan zich kan vestigen in de omgeving. De gemeente – maar ook omwonenden, klanten en andere winkeliers – hoeven zich daardoor nooit meer af te vragen wie of wat er schuilgaat achter al die winkeltjes. Omdat de winkelier een Bibob-toetsing heeft doorlopen, mag je er van uitgaan dat deze bonafide is. Iemand die zich eerder schuldig heeft gemaakt aan bijvoorbeeld heling of witwassen, kan op die manier nooit jouw nieuwe buurman worden.
In Den Bosch wordt de vergunningsplicht vooral ingezet om het winkelgebied aan de Churchilllaan een impuls te geven. Het zorgt ervoor dat er zich nieuwe winkeliers vestigen in het gebied en dat de sociale controle toeneemt. Gemeenten hoeven de achteruitgang van een gebied echter niet af te wachten. De vergunningsplicht kan als daar aanleiding voor is ook preventief worden ingezet.
Wat heb ik daar als ondernemer aan?
We snappen dat je als ondernemer niet niet meteen vrolijk wordt van extra administratieve lastendruk. Toch denken we dat je blij mag zijn als de gemeente in jouw winkelgebied of voor jouw sector een vergunningsplicht invoert. Voor bonafide ondernemers is de Bibob-toets namelijk helemaal niet zo’n zware kluif. Jij vult je gegevens zorgvuldig en waarheidsgetrouw in en in ruil daarvoor zorgt de gemeente dat criminelen geen kans krijgen om zich te vestigen in jouw omgeving.
Met zo’n vergunningsplicht bereik je bovendien meer dan alleen de verbetering van de fysieke omgeving. Veel ondernemers onderschatten hun belang in de strijd tegen ondermijning. Witwassen is voor jou als ondernemer bijvoorbeeld een serieuze bedreiging, omdat het vrijwel altijd gepaard gaat met concurrentievervalsing. Een concurrent die geld witwast hoeft er immers geen levensvatbaar bedrijfsmodel op na te houden. Dankzij al dat criminele vermogen heeft hij alle ruimte om jouw marges te ondermijnen.
Wat moet ik doen?
Vooralsnog hoeven de meeste winkeliers geen actie te ondernemen. De vergunningsplicht wordt beperkt toegepast in geselecteerde gebieden. Als deze vergunningsplicht voor jou aan de orde komt, zal de gemeente je hiervan op de hoogte stellen en naar behoren ondersteunen. Zoals gezegd ligt het zwaartepunt bij de Bibob-toetsing. Wil je jezelf vast voorbereiden door alles te leren over deze Bibob-toetsing? Lees dan vooral het artikel dat we hier eerder over schreven.
Kan de gemeente zomaar een vergunningsplicht instellen?
Nee, dat kan niet zomaar. De gemeente moet zorgvuldig onderbouwen waarom een vergunningsplicht een gepaste ingreep is. Er moet een aantoonbaar probleem zijn en de gemeente moet uitleggen hoe de vergunningsplicht en de bijbehorende toetsing door bureau-Bibob dat probleem verhelpen. Omdat dit in het verleden weleens mis is gegaan, heerst bij sommige mensen de misvatting dat zo’n vergunningsplicht op voorhand onwettig is. Dat is echter niet het geval. Waar een dergelijke vergunningsplicht eerder sneuvelde bij de rechter, was dat enkel omdat de onderbouwing onvoldoende was. Gemeenten hebben geleerd van deze zaken en zijn tegenwoordig erg zorgvuldig in het onderbouwen van nieuwe regelgeving.
Kan ik dan geen bezwaar maken?
Als ondernemer mag je er dus van uitgaan dat de gemeente de vergunningsplicht zorgvuldig heeft ingeregeld. Je kunt bovendien geen bezwaar maken tegen de wijziging van de APV waarin deze vergunningsplicht wordt geregeld. Wel kun je bezwaar maken tegen de dwangsom die de gemeente je oplegt als je niet voldoet aan de vergunningsplicht. De rechter toetst dan of de regelgeving die ten grondslag ligt aan de boete naar behoren opgesteld en onderbouwd is. Zoals gezegd hebben gemeente geleerd van eerdere zaken. Inmiddels weet men precies welke eisen de rechter stelt aan het beleid en de motivering. We raden dan ook met klem af om een dwangsom af te wachten in de hoop dat de rechter deze onwettig verklaart.