De overheid wil mensenhandel en arbeidsuitbuiting harder aanpakken. Met een wet die deze week in consultatie ging moet het voor het Openbaar Ministerie makkelijker worden om daders te vervolgen. Er wordt zelfs een nieuw misdrijf opgenomen in de wet: ernstige benadeling. Dit kan verregaande gevolgen hebben voor jou als werkgever. In dit artikel lees je waarom.
Uitbuiting sneller vervolgd
Arbeidsuitbuiting wordt vaak moedwillig gepleegd, maar het is ook een misdrijf waar je jezelf door slordigheid schuldig aan kunt maken. Als je slordig bent met de regels en je werknemers daardoor onrechtmatig behandelt, kun je jezelf zomaar aan de verkeerde kant van de grens vinden. Datzelfde geldt als je de leef- en arbeidsomstandigheden van uitzendkrachten onvoldoende controleert. Nu is dat soms nog een grijs gebied; het is niet altijd strafbaar als je werknemers slecht behandelt, maar dat kan het wel zijn. Met de nieuwe wet wil de regering het makkelijker maken om misbruik van werknemers te vervolgen. Werknemers worden zo beter beschermd, maar als werkgever moet je alert zijn. Je gaat in deze nieuwe wetgeving namelijk een stuk sneller over de grens.
Ernstige benadeling van werknemers
Het belangrijkste aandachtspunt voor jou als werkgever: ernstige benadeling wordt een strafbaar feit op zichzelf. Hiervoor worden werkgevers straks vervolgd als ze hun personeel slecht behandelen, maar de drempel voor uitbuiting (net) niet wordt overschreden. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als arbeidstijden of veiligheidsvoorschriften stelselmatig worden overschreden, of als werknemers moeten wonen in onwaardige huisvesting. Deze nieuwe strafbepaling is vooral bedoeld om kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt te beschermen. Denk daarbij aan arbeidsmigranten, maar ook aan bijvoorbeeld gehandicapten of mensen met verslavingsproblematiek.
Wanner is er dan concreet sprake van ernstige benadeling? De wetgever geeft hiervoor in de memorie van toelichting het volgende voorbeeld:
Voorbeeld ter illustratie
“Een in Nederland gevestigd uitzendbureau werft in Polen arbeidsmigranten om in Nederland werkzaamheden te verrichten voor een rozenteler. De geworven uitzendkrachten wonen in woonhuizen die eigendom zijn van het uitzendbureau. Er zijn onvoldoende sanitaire voorzieningen voor het aantal uitzendkrachten dat per woning gehuisvest wordt. Een aantal van de uitzendkrachten slaapt op matrassen op de grond en er is weinig privacy.
De vaste medewerkers van de rozenteler werken vijf dagen per week, acht uur per dag. De uitzendkrachten werken zes dagen per week, tien uur per dag. Hiervoor krijgen de uitzendkrachten het wettelijk minimumloon voor 40 uur per week uitbetaald door het uitzendbureau. Uitbetaling gaat via de bank en de uitzendkrachten beschikken zelf over hun bankpasje. De vakantiebijslag en vakantiedagen worden gebaseerd op deze 40 uur. Bij klagen of ziekte volgt er ontslag en verliest de arbeidsmigrant zijn of haar woonplek.”
Respecteer rechten en kom plichten na
Het was natuurlijk nooit acceptabel om werknemers zo te behandelen, maar het was ook niet altijd strafbaar. Daar komt met deze wet nu verandering in. Als je slordig bent met de regels en de rechten van je werknemers, maak je jezelf al snel schuldig aan een strafbaar feit. Het Openbaar Ministerie kan je vervolgen en de rechter kan je een maximale celstraf opleggen van zes jaar. Zorgvuldigheid wordt daarmee belangrijker dan ooit: zorg ten alle tijden dat je de rechten van je werknemers respecteert en jouw plichten als werkgever nakomt!
Huisvesting van arbeidsmigranten
De huisvesting van arbeidsmigranten bezorgt veel werkgevers slapeloze nachten. Deze werknemers zijn nodig om onze samenleving en economie draaiende te houden. Het is in tijden van woningnood echter een enorme uitdaging om voor al deze mensen waardige huisvesting te realiseren. Daar komt nu bovenop dat het huisvesten van arbeidsmigranten in ontoereikende huisvesting strafbaar wordt.
Enerzijds roepen we werkgevers daarom op om extra zorgvuldig te zijn bij de huisvesting van arbeidsmigranten. Zorg daarnaast ook dat je weet hoe ingehuurd personeel wordt gehuisvest en verzeker jezelf ervan dat dit onder waardige omstandigheden gebeurt. Anderzijds roepen we stakeholders op om de huisvesting van arbeidsmigranten een extra impuls te geven. Welwillende werkgevers lopen nu nog te vaak tegen beperkingen en onmogelijkheden aan.
Uitbuiting in de keten
In de afgelopen weken was er ook de nodige reuring over een andere wet die de uitbuiting van werknemers moet tegengaan: de Wet verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen (Wvdio). Deze wet beoogde om ook uitbuiting ook in de (internationale) keten uit te bannen. Dat is nodig omdat onze kennis, houding en gedrag hier niet op een lijn zitten. We zijn allemaal tegen kinderarbeid en (moderne) slavernij. We weten ook dat bepaalde merken en winkelketens hierop terugvallen om winstmarges te verhogen of producten goedkoop te houden. Toch zijn deze merken populair en staat er in deze winkels een rij bij de kassa.
De Wvdio werd door de regering geblokkeerd, omdat deze in de praktijk onvoldoende uitvoerbaar was. Er blijft echter een kamermeerderheid voor een strengere aanpak. Zorg dus pro-actief dat jouw productieketen vrij is van dit soort misstanden, voordat je het straks moet regelen onder druk van nieuwe wetgeving.