Overlast is erg subjectief: waar de één zich groen en geel aan ergert, ervaart een ander juist als gezellig. Waar de één misschien iets te snel de politie belt, verzuimt de ander een melding te maken, terwijl dat misschien wel zou moeten. In dit artikel leggen we uit wat overlast is, hoeveel je moet tolereren en wanneer je een grens trekt. Eerst bespreken we jouw mentaliteit en hoe je het beste om kunt gaan met zaken die jou storen. Daarna bespreken we de regels die van toepassing zijn op de overlast die jij ervaart en de maatregelen die je kunt nemen.

Jouw gedrag

Dikke huid of lange tenen?

Waar jij last van hebt heeft minstens zoveel te maken met jouw gemoedstoestand als met het gedrag van de ander. Afhankelijk van je eigen karakter en je humeur kun je heel verschillend reageren op bijvoorbeeld dat groepje pubers dat baldadig gedrag vertoont in jouw winkelcentrum. We kennen allemaal mensen die bij elke gelegenheid klagen, maar ook mensen alles maar accepteren. In dit artikel leggen we uit waarom je beide uitersten wilt vermijden.

Klaag niet zomaar

Als je een chronische klager bent, wil je daar verandering in brengen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat overdadig klagen hele nare gevolgen heeft. Al in de jaren ’90 ontdekte onderzoekers aan Stanford dat veel klagen fysieke schade aanricht aan de hersenen, zowel bij de klager als bij degene die het aan moet horen. Chronische klagers ervaren bovendien nog meer gezondheidsproblemen: ze lopen een hoger risico op onder andere slapeloosheid, ziekten aan de spijsvertering en hart- en vaatziekten. Overdadig klagen heeft natuurlijk ook een weerslag op je sociale leven: klagers hebben in de regel minder vrienden en een minder sterk netwerk. Tot slot worden mensen die overdadig klagen minder serieus genomen. Als je klaagt als er niets aan de hand is, denken mensen al snel dat er niks aan de hand is als je klaagt. 

Accepteer niet zomaar alles

Mag je dan nooit klagen? Jawel, zoals gezegd wil je beide uitersten vermijden. Ook mensen die over zich heen laten lopen ervaren daar namelijk nare gevolgen van. Uit onderzoek blijkt dat iedere keer dat je verzuimt om voor jezelf op te komen, dat een aanslag is op je zelfvertrouwen en je eigenwaarde. Bovendien zal het type mensen waar we op deze site vaak voor waarschuwen gretig misbruik maken van jouw gebrek aan assertiviteit. Hoe weet je dan of je teveel over je heen laat lopen? Let hier eens op: hoe vaak zeg jij sorry terwijl je eigenlijk niks verkeerd doet? Betrap je jezelf erop dat je dit regelmatig doet? Dan doe je er waarschijnlijk goed aan om aan je assertiviteit te werken.

Stel jezelf de volgende vragen

Ervaar je overlast en wil je geen chronische klager zijn, maar ook niet over je heen laten lopen? Stel jezelf de volgende vragen om te bepalen of dit het type overlast is waar je actie tegen moet ondernemen:

1: Wordt de wet overtreden?

Als de wet wordt overtreden, is je melding op voorhand gegrond. We leven in een democratisch rechtsstaat waar we samen de regels bepalen. Als iemand die regels overtreedt, hebben we een gezamenlijke verantwoordelijkheid om ze te handhaven. Als ondernemer vervul je die verantwoordelijkheid door melding te maken bij politie en/of gemeente. Zodra de wet wordt overtreden, hoef je jezelf nooit af te vragen of je daar melding van moet maken. Het antwoord is altijd ja.

2: Heb ik er concrete hinder of schade van?

Waar jij jezelf aan stoort is erg subjectief. Kijk daarom naar de objectieve, concrete gevolgen die de overlast voor jou heeft. Kost het je geld, bijvoorbeeld omdat het hinderlijke gedrag jouw klanten wegjaagt, dan is een melding op zijn plaats. Stoor je jezelf eraan, maar kun je niet concreet benoemen welke hinder of schade je ondervindt, dan is het waarschijnlijk ongepast om te klagen.

3: Is het gedrag verwijtbaar?

Soms veroorzaken mensen overlast omdat ze asociaal gedrag vertonen. Soms komen hinderlijke situaties echter vooral voort uit het feit dat we met bijna achttien miljoen mensen bovenop elkaar leven. Kijk niet alleen naar welke hinder jij ervaart, maar vraag jezelf ook af of de ander daar iets aan kan doen. Is het vervelend, maar kun je het de ander niet kwalijk nemen? Klaag dan niet, maar kijk samen hoe je de situatie kunt verbeteren.

Regels en oplossingen

Werk samen

We beginnen dit lijstje met een PVO-speerpunt dat op al deze situaties van toepassing is: werk samen! Als jij ergens overlast van hebt, ben je waarschijnlijk niet de enige. Kijk samen met andere ondernemers en bewoners hoe je overlast in jouw winkelcentrum, jouw uitgaansgebied of op jouw bedrijventerrein aan kunt pakken. Wil je in gesprek met de gemeente – niet om te klagen, maar om samen te kijken hoe het beter kan – dan bereik je het meeste door dat gesprek samen aan te gaan. Laat zien dat het niet jouw persoonlijke ergernis is, maar dat er sprake is van legitieme overlast die jouw gebied als geheel treft. Je winkeliersvereniging of ondernemersvereniging speelt hierbij een belangrijke rol. Zijn ondernemers in jouw gebied nog niet verenigd? Het PVO helpt je graag om de organisatiegraad in jouw gebied naar een nieuw niveau te tillen!

KVO: schoon, heel en veilig

De beste manier om deze samenwerking aan te gaan is middels het Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO). Door de samenwerking op deze manier officieel te maken, garandeer je dat iedereen zijn of haar rol pakt om het gebied schoon, heel en veilig te houden. Waar het KVO zijn oorsprong vindt in de aanpak van bedrijventerreinen, biedt het tegenwoordig ook soelaas voor winkelgebieden en uitgaansgebieden. Lees in dit artikel dat we eerder schreven wat het KVO inhoudt, welke stappen je moet doorlopen en hoe het PVO je daarbij kan ondersteunen.

Gebruik Fixi

Een andere praktische tip: gebruik de Fixi-app om overlast te melden bij je gemeente. In veel gemeenten is dit de snelste en makkelijkste manier om overlast te melden. Gebeurt er niets strafbaars, maar ervaar je wel overlast, dan is dit bij uitstek het juiste kanaal voor je melding. Dat geldt niet alleen voor afval en kapot straatmeubilair, maar ook voor de overlast die bijvoorbeeld een groep hangjongeren veroorzaakt. Via de Fixi-app krijg je bovendien snel een terugkoppeling op je melding. Zaken zullen niet altijd meteen worden opgelost, maar worden in de regel wel snel opgepakt.

Openbare ruimte of privéterrein 

Om te weten hoe je om moet gaan met overlast, is het belangrijk om eerst te bepalen waar de overlast plaatsvindt. Vindt de overlast plaats in de openbare ruimte, dan is het aan gemeente en politie om hier een oordeel over te hebben en eventueel actie te ondernemen. Vindt de overlast plaats op jouw terrein, in jouw winkelcentrum of zelfs in jouw pand, dan kan en mag je zelf ingrijpen. Leg in je huisregels duidelijk uit welk gedrag je wel en niet accepteert. Gaat iemand die grens over, dan verzoek je hem of haar om jouw privéterrein te verlaten. Geeft men hier na herhaald verzoek geen gehoor aan, dan is er sprake van huisvredebreuk. Denk echter niet dat jouw terrein privéterrein is, alleen omdat het jouw eigendom is. Tenzij je het afscheidt van de openbare ruimte met bijvoorbeeld muren, hekken of slagbomen, blijft het onverminderd onderdeel van de openbare ruimte.

Hangjongeren

We zijn allemaal jong geweest, maar we hebben niet allemaal overlast veroorzaakt. Soms is het dan ook moeilijk om te beoordelen welk gedrag je wel of niet moet accepteren van hangjongeren. Ook hier moet je jezelf de drie vragen stellen die we hierboven opschreven: breken ze de wet, heb ik er concreet last van en kan ik ze dat kwalijk nemen? Houd bij dat laatste in je achterhoofd dat de hersenen van jongeren nog niet volledig ontwikkeld zijn. Juist het gedeelte dat zorgt dat ze de gevolgen van hun handelen overzien is nog volop in ontwikkeling. Dat betekent niet dat je alles zomaar hoeft te accepteren, maar een beetje meer tolerantie is wel op zijn plaats.

Openbare orde

Los van leeftijd is de openbare orde in dit soort situaties altijd leidend. Of je nou veertien of vierentachtig bent, zodra je de openbare orde schendt, zullen politie en gemeente ingrijpen. Samenkomen in de openbare ruimte is een recht, ook als een ander dat vervelend vindt. Zodra een groep echter overtredingen of zelfs misdrijven pleegt, moet je daarvan melding maken. Vallen ze bijvoorbeeld mensen lastig, zijn ze merkbaar onder invloed of handelen ze zelfs in drugs, dan hoef je dat niet te accepteren. Naast het beboeten van overtredingen en het bestraffen van misdrijven door politie en OM kan de burgemeester dan een gebiedsverbod opleggen. Dit gebiedsverbod kan worden opgelegd aan de hele groep, of aan degenen die de meeste overlast veroorzaken. 

Demonstraties

Het recht om te demonstreren is een groot goed dat we als samenleving met hand en tand moeten verdedigen. Het geeft mensen echter niet het recht om de openbare orde te verstoren, of zelfs de orde te verstoren op jouw privéterrein. Als demonstraties in de openbare ruimte plaatsvinden, vragen we je om erop te vertrouwen de de burgemeester de demonstratie in goede banen leidt. Een demonstratie in jouw zaak of op jouw privéterrein hoef je – ongeacht de vrijheid van meningsuiting en het recht om te demonstreren – echter niet te accepteren. Zodra je iemand herhaaldelijk verzoekt om je pand te verlaten en diegene daar geen gehoor aan geeft, pleegt diegene huisvredebreuk, ook als hij of zij dat doet om een (politiek) standpunt uit te dragen. Ga nooit zelf de confrontatie aan, maar bel de politie op 0900-8844 of in geval van nood 112.

Bedelaars

We gunnen elkaar allemaal een warm bed en een volle buik. Als iemand hulp nodig heeft, is het dan ook goed dat diegene daarom vraagt. Dat betekent echter niet dat je als winkelier of horeca-ondernemer moet accepteren dat bedelaars jouw klanten lastigvallen. Vooral in grote steden maken bedelaars steeds vaker onderdeel uit van een criminele organisatie. Voor het getrainde oog zijn dit geen bedelaars, maar slachtoffers van mensenhandel. Geef ze niets, want op het eind van de dag moeten ze het toch afstaan. Vermoed je dat iemand door een criminele organisatie wordt gedwongen om te bedelen, maak daar dan altijd melding van. 

Bedelverbod

Ook mensen die voor zichzelf bedelen zijn niet altijd zo hulpbehoevend als ze zich voordoen. Als je mensen aan de onderkant van de samenleving wilt helpen, adviseren we om dat ter doen met een donatie aan een goed doel dat voor ze opkomt. Veroorzaken bedelaars overlast? Dan hoef je jezelf niet schuldig te voelen als je daar melding van maakt. Zijn ze opdringerig, intimiderend of zelfs bedreigend, dan kan de burgemeester ook hier een gebiedsverbod opleggen. Vaak is dit echter niet nodig. De meeste gemeenten hebben in hun Algemene Plaatselijke Verordening (APV) – de lokale wetgeving – een bedelverbod opgenomen. Heb je in jouw gebied veel overlast van bedelaars, vraag de gemeente dan om dit verbod te handhaven.

Fietsen en auto’s

Niet alleen mensen, maar ook hun vervoersmiddelen veroorzaken regelmatig overlast in de openbare ruimte. Juist in deze gevallen is het belangrijk om samen met de andere ondernemers in je gebied in gesprek te gaan met de gemeente. De gemeente kan dan bijvoorbeeld het parkeerbeleid aanpassen, of in de APV opnemen dat het verboden is om fietsen buiten de rekken te plaatsen. Maak het voor je klanten echter niet te moeilijk om hun auto te parkeren of hun fiets te stallen. Je wilt immers geen onnodige drempel opwerpen om een bezoek te brengen aan jouw zaak.