Jeugdcriminaliteit: hoe beschermen we ondernemers en jongeren?

Jeugdcriminaliteit is iets van alle tijden, maar de vorm ervan is wel aan verandering onderhevig. Wanneer jongeren vroeg de fout in gaan, heeft dit vaak gevolgen die ze de rest van hun leven met zich meedragen. In welke vormen komt jeugdcriminaliteit voor en hoe komen deze jongeren op het verkeerde pad? Wat zijn de actuele cijfers rondom jeugdcriminaliteit en hoe weerhouden we onze kinderen ervan de verkeerde keuzes te maken? Wat betekent jeugdcriminaliteit voor jou als ondernemer en als ouder?

Wat wordt er verstaan onder jeugdcriminaliteit?

Jeugdcriminaliteit is de overkoepelende term voor strafbaar gedrag bij jongeren onder de 24 jaar. Hoewel jeugdcriminaliteit dus geldt tot en met de leeftijd van 24 jaar, is dit niet het geval met jeugdstrafrecht. Deze richt zich op de jeugd in de leeftijd van 12 tot 18 jaar. Jeugdcriminaliteit kan in veel vormen voorkomen: geweldpleging, overvallen, stelen, bedreigen, dealen, fraude, oplichting, etc. Ook cybercriminaliteit valt deels toe te rekenen aan jonge internetmisbruikers: een aanzienlijk deel van de jeugdcriminaliteit vindt plaats op het internet. 

Jeugdcriminaliteit: de cijfers

Zoals hierboven al beschreven: jeugdcriminaliteit is iets van alle tijden. Toch zien we wel dat het soort criminaliteit verandert. Uit cijfers van de politie uit 2020 blijkt dat het aantal geregistreerde minderjarige verdachten is gedaald: sinds 2010 is jeugdcriminaliteit met ruim de helft afgenomen. Dat is natuurlijk goed nieuws. Een verklaring kan gevonden worden in betere beveiliging: huizen en auto’s worden bijvoorbeeld beter beveiligd. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat jeugd minder op straat te vinden is. Minder op straat, betekent minder kans om de fout in te gaan. 

Jeugdcriminaliteit verhardt

Een belangrijke kanttekening is dat het aantal ernstige delicten helaas niet is gedaald. Zo is het aantal veroordeelde daders onder de 18 jaar sinds 2016 met meer dan de helft gestegen (45 in 2019). Ook het aantal vermogensdelicten met geweld nam met 13 procent toe (604 in 2019). Samengevat betekent dit dus dat er minder jeugdcriminaliteit plaatsvindt, maar dat het aantal ernstige vergrijpen onder jongeren juist wél is gestegen. Het is dus lang niet meer een kwestie van uit de hand gelopen kattenkwaad. 

Hoe komen jongeren in aanraking met criminaliteit?

De pubertijd is een pittige periode die vaak gepaard gaat met onzekerheid. Een periode waarin jongeren dus éxtra kwetsbaar zijn en vatbaar voor criminele activiteiten. Daarnaast kunnen jongeren de consequenties van hun (foute) gedrag vaak niet overzien: ze kunnen gemakkelijker beslissingen maken zonder er goed over na te denken en wanen zich soms onsterfelijk. Tevens begint het vaak met kleine vergrepen, maar júist deze relatief onschuldige criminaliteit kan leiden tot ernstigere zaken. Zo kunnen jongeren afgeperst worden (“we gaan het je ouders vertellen wat je hebt gedaan als je niet meewerkt”), en gaat het van kwaad tot erger. Bekend zijn ook de verhalen van online afpersing: jongeren worden gechanteerd met persoonlijke feiten of foto’s en op deze manier gedwongen zich bezig te houden met jeugdcriminaliteit. 

Wat doe je bij overlast van hangjeugd?

Wordt jouw buurt, winkelcentrum of bedrijventerrein geteisterd door groepen jongeren die overlast veroorzaken? Vaak pakt je gemeente dit voortvarend op, maar je moet het natuurlijk wel melden. Ook hier is balans belangrijk: gun jongeren de ruimte om samen te komen, maar sta niet toe dat je omgeving erdoor verpaupert. Onze partners van het CCV schreven eerder al een rapport over de aanpak van hangjongeren en de rol die verschillende stakeholders hierin spelen.

Mag je groepen jongeren weren?

Als winkelier of horeca-ondernemer ben je niet met alle klanten even blij. Grote groepen jongeren veroorzaken al snel overlast voor andere klanten. Bovendien is het lastig om het overzicht te houden wanneer je winkel volstroomt met jongeren. In het ergste geval gaan ze zelfs over tot plundering. Veel ondernemers kiezen er daarom voor om grote groepen jongeren uit hun bedrijf te weren. Dat mag, maar is wel gebonden aan regels. Mensen weigeren op basis van leeftijd is vaak niet toegestaan, maar mensen weigeren omdat ze deel uitmaken van een groep mag wel. Het blijft echter belangrijk om dit soort maatregelen duidelijk op te nemen in je huisregels.

Moet je risicojongeren juist die baan geven?

Na decennia aan onderzoek is het een vaststaand feit: een nuttige dagbesteding – in het bijzonder een betaalde baan – verkleint de kans op crimineel gedrag bij jongeren. Daarnaast verkleint het de kans op recidive bij jongeren die eerder crimineel gedrag vertoonden. Het houdt ze niet alleen van de straat, maar laat ze ook zien dat ze door eerlijk te werken goed geld kunnen verdienen. Als Platform Veilig Ondernemen waarschuwen we echter ook regelmatig voor de integriteit van je personeelsbestand. We snappen dat het een grote stap is om iemand met een strafblad in dienst te nemen en begrijpen je terughoudendheid. Gelukkig krijgen ex-gedetineerden in Nederland veel begeleiding. Zowel tijdens als na hun insluiting volgen ze diverse cursussen die hun herintegratie bevorderen. Zoals altijd is balans hier het toverwoord: ben zorgvuldig en doortastend, maar geef afgegleden jongeren wel de kans om zichzelf te herpakken. 

Wat als het jouw kind is?

Als PVO werken we voor ondernemers, maar snappen we ook dat je kinderen nog belangrijker zijn dan je bedrijf. Daarom geven we tot slot nog een aantal belangrijke tips die je kunt volgen om jouw kinderen weerbaar te maken tegen jeugdcriminaliteit.

Blijf in gesprek

“Mijn kind doet dat niet.” Veel ouders staan ervan te kijken wanneer blijkt dat het hun kind is die de fout in is gegaan, hun kindje zou dit immers nooit doen! Helaas laat de realiteit iets anders zien: uit alle lagen van de bevolking en binnen elke cultuur komt jeugdcriminaliteit voor. Hoe kun je ervoor zorgen dat een kind of jongere niet het verkeerde pad bewandelt? Belangrijk is vooral om in gesprek te blijven met je kind. Zorg er daarbij voor dat je kind het gevoel heeft in een veilige omgeving te zijn waarbij hij of zij niet veroordeeld wordt. Pas wanneer je volledig een open cultuur thuis creëert, zal je kind eerder naar je toe stappen wanneer hij of zij zorgen heeft of wanneer er iets is gebeurd. Hiermee voorkom je dat je kind geheimen voor je bewaart en jij straks voor complete verrassingen komt te staan. 

Stel vragen

Weet je eigenlijk met wie jouw kind allemaal omgaat op school? Of wat hij of zij na school doet? Toon oprechte belangstelling en geef je kind ook hierbij weer het gevoel dat je niet zult oordelen. Wat speelt er zich af op school, zijn er weleens dingen voorgevallen met jouw kind of in z’n omgeving? Vertel hierbij ook open over jouw jeugd en jouw ervaringen. Door aan te geven dat ook jij weleens een foutje hebt gemaakt of iets hebt gedaan wat misschien niet helemaal mocht laat je zien dat je ervoor openstaat het gesprek hierover te voeren. Uiteraard vertel je daarbij wel wat je ervan geleerd hebt en wat de consequenties waren. 

Geef voorlichting

Zoals eerder al geschreven: jongeren kunnen vaak de consequenties van hun daden niet goed inschatten. Het is belangrijk om hen hierbij een handje te helpen. Leg ze uit dat grote criminaliteit vaak klein begint en maak ze hierop alert. Licht ze in over allerlei soorten criminaliteit en de bijbehorende valkuilen. Voelen zij zich onveilig of twijfelen ze over de intentie van anderen? Maak duidelijk dat ze altijd bij jou terecht kunnen en jij ze te allen tijde zult helpen, waar het ook over gaat.

Geef ze een gevoel van verantwoordelijkheid mee

Wat jongeren buiten de deur doen, valt helaas niet altijd te controleren. Ook hun online gedrag is niet altijd even goed traceerbaar. Daarnaast hebben ook jongeren recht op privacy én kan een verbod juist averechts werken. Dat is dus niet de juiste oplossing. Het beste is om zelf op de hoogte te blijven van wat er in de buurt speelt, en wat de laatste online trends zijn. Vind de juiste balans tussen structuur en vertrouwen met een eigen mate van verantwoordelijkheid. Door kinderen het gevoel te geven dat je ze vertrouwt, zullen ze minder snel de fout ingaan: ze willen jouw vertrouwen niet schaden. Gebeurt dit wel, veroordeel ze niet per direct maar ga het gesprek aan. 

Kijk niet weg 

Heb je het idee dat jouw kind zich misschien met de verkeerde zaken bezighoudt? Kijk niet weg! Signalen van jeugdcriminaliteit kan zijn: opeens opvallend veel geld te besteden, dure merkkleding of spelcomputers, vaak weg van huis, schuchter gedrag. En ben je er zeker van dat er sprake is van jeugdcriminaliteit binnen je gezin, maak dan de keuze om samen naar de politie te stappen. Uiteindelijk heb je meer kans dat je kind weer op het rechte pad komt wanneer er tijdig wordt ingegrepen. 

Manage verwachtingen

Een andere aanleiding voor crimineel gedrag zien we in onrealistische verwachtingen. Jongeren die hun verwachtingen waar kunnen maken, vertonen in de regel minder crimineel gedrag dan jongeren die onrealistische verwachtingen najagen. Ziet je kind een toekomst voor zich met een luxe levensstijl, dure auto’s en exclusieve merkkleding? Dan is het belangrijk om na te gaan of deze verwachting realistisch is. Als ouder wil je natuurlijk het beste voor je kind, maar ben vooral niet bang om de verwachtingen een beetje te temperen. Het najagen van onrealistische verwachtingen leidt vaak tot rancune. Deze rancune leidt op haar beurt weer tot onaangepast, antisociaal of zelfs crimineel gedrag.