Jij bent als vastgoedondernemer verantwoordelijk voor wat er zich afspeelt in jouw panden. Als je deze verantwoordelijkheid niet nakomt, blijft de schade vaak niet beperkt tot wat we in de vorige hoofdstukken beschreven. De VZV-methode is er om verhuurders, makelaars en andere vastgoedondernemers de handvatten te bieden om deze wettelijke verplichtingen na te komen. In dit hoofdstuk leggen we uit wat je daarbij mag verwachten van de gemeente.
Als de burgemeester moet ingrijpen
Als jouw pand wordt misbruikt door criminelen, kan het zijn dat de burgemeester hiertegen op moet treden. Artikel 13b van de Opiumwet geeft de burgemeester de bevoegdheid om een dwangsom op te leggen, of om het pand voor een bepaalde tijd te sluiten. Burgemeesters maken in de praktijk ook regelmatig gebruik van deze bevoegdheid. Als je slachtoffer wordt van crimineel misbruik van een van jouw panden, is de kans groot dat je in de nasleep wordt geconfronteerd met een sluiting. Het pand wordt verzegeld en je mag het voorlopig niet betreden, ook niet om eventuele schade te herstellen.
Waarom een sluiting?
Het is een veelvoorkomende misvatting dat burgemeesters een Damocles-sluiting opleggen om de eigenaar of verhuurder van een drugspand te straffen. Sterker nog, de burgemeester mág een sluiting niet met deze reden opleggen. Een dergelijke sluiting is namelijk bedoeld om de orde te herstellen, niet om te straffen. De sluiting wordt opgelegd omdat de openbare orde in het geding is. Crimineel misbruik van het pand heeft geleid tot een gevaarlijke situatie, bijvoorbeeld voor passanten, omwonenden of de volgende huurder. Het pand is een schakel geworden in de criminele keten, met alle risico’s van dien.
De loop uit het pand
Zo schreef het PVO op haar website eerder over een dame die zonder dat te weten haar intrek nam in een (voormalig) drugspand. In de eerste maanden dat ze er woonde kreeg ze nog regelmatig klanten van de vorige bewoner aan de deur. Dit gebeurde zelfs midden in de nacht. Pas na maanden leken de gebruikers te beseffen dat er vanuit het pand niet langer werd gedeald. Deze verwarring kan bovendien veel verder gaan. Zo kunnen concurrerende criminelen die het voorzien hebben op voorraden drugs en contant geld het pand overvallen. Daarom wil de burgemeester met een sluiting laten zien dat het pand is heroverd op de onderwereld. Dit wordt vaak omschreven als “de loop uit het pand halen”.
Wat betekent dat voor mij?
Dit betekent dat burgemeesters de Wet-Damocles niet mogen gebruiken om jou te bestraffen. De keerzijde is dat je ook geconfronteerd kunt worden met een Damocles-sluiting terwijl je zelf niets verkeerd hebt gedaan. De openbare orde – niet jouw handelen – blijft namelijk leidend. Het is daarbij aan de burgemeester om te bepalen of de openbare orde zodanig in het geding is dat hij of zij bestuurlijk in moet grijpen. De VZV-methode biedt dan ook veel handvatten, maar geen enkele methode kan in dit opzicht harde garanties bieden.
Maakt mijn gedrag dan nog wel uit?
Jouw gedrag maakt wel degelijk het verschil. Wanneer je crimineel misbruik van jouw panden actief tegengaat, is de kans dat je geconfronteerd wordt met een sluiting beduidend kleiner. Het heeft een preventieve werking, maar kan ook achteraf het verschil maken. De openbare orde blijft leidend, maar je krijgt eerder de kans om deze zelf te herstellen. Als je laat zien dat jij jouw verantwoordelijkheden nakomt, zal de burgemeester zich minder snel genoodzaakt voelen om in te grijpen. Dat betekent niet dat je een sluiting altijd af kunt wenden, maar het geeft vaak wel de ruimte om samen naar oplossingen te zoeken.
Strafrechtelijke vervolging
Als vastgoedondernemer zal het Openbaar Ministerie je niet zomaar strafrechtelijk vervolgen. Dit gebeurt alleen als je willens en wetens verwijtbaar handelt. Dat is bijvoorbeeld het geval als je contant geld aanneemt niet te veel vragen te stellen en je mond te houden over wat je ziet. In dat geval ben je – ook in ons boekje – geen bonafide vastgoedondernemer meer. Als je weet – of had moeten weten – dat jouw pand wordt gebruikt voor criminele activiteiten, kan het zijn dat je medeplichtig bent. Je maakt de criminele activiteiten dan immers mede mogelijk.
De praktische oplossing
De VZV-methode helpt je om dit alles voor te blijven. De beste manier om een Damocles-sluiting en andere bestuurlijke maatregelen te voorkomen, is door criminelen geen kans te geven jouw panden te misbruiken. Dit is precies wat de VZV-methode beoogt. Over strafrechtelijke vervolging hoef je jezelf geen zorgen te maken, mits je de methode correct toepast en gegevens naar waarheid invult.