Damocles: waarom moet mijn pand op slot?!

Alleen al in Brabant worden jaarlijks honderden panden gesloten na een overtreding van de Opiumwet. Ook voor burgemeesters is dit vaak een bittere pil. Het doet pijn om woningen te sluiten ten tijde van een woningtekort. Het doet pijn om bedrijfspanden te sluiten, terwijl er ondernemers staan te popelen om vanuit dat pand een bonafide bedrijf te exploiteren. Toch voelen burgemeesters zich vaak genoodzaakt om deze stap te zetten. In dit artikel leggen we uit waarom ze dat doen, en wat dat betekent voor jou als vastgoed-ondernemer.

Geen straf

Het is een veelvoorkomende misvatting dat burgemeesters een Damocles-sluiting opleggen om de eigenaar of verhuurder van een drugspand te straffen. Sterker nog, de burgemeester mág een sluiting niet met deze reden opleggen. Een dergelijke sluiting is namelijk bedoeld om de orde te herstellen, niet om te straffen. De sluiting wordt opgelegd omdat de openbare orde in het geding is. Crimineel misbruik van het pand heeft geleid tot een gevaarlijke situatie, bijvoorbeeld voor passanten, omwonenden of de volgende huurder. Het pand is een schakel geworden in de criminele keten, met alle risico’s van dien.

Om 02:00 de deurbel

Het verhaal van Sara* (echte naam bekend bij de redactie) laat zien wat dit in de praktijk kan betekenen. Als alleenstaande moeder was ze dolblij met haar nieuwe huurwoning. Al snel bleek echter waarom het huis leeg was komen te staan. De vorige eigenaar was een drugsdealer, niet het kartel-type dat zich bezighoudt met kilo’s, maar een klein boefje dat vanuit huis losse grammetjes verhandelde. Sara kwam er snel achter wat het betekent om in een (voormalig) drugspand te wonen:

“De eerste keer dat midden in de nacht de deurbel ging, dacht ik nog dat het toeval was. Het was al heel laat, dus ik keek uit het raam in plaats van de deur open te doen. De jongeman die aanbelde leek net zo verbaasd als ik. Hij verwachtte duidelijk dat er iemand anders open zou doen.”

Waar is Petje?!

Het nachtelijke bezoek bleek echter geen toeval. Sara werd in de maanden daarna nog regelmatig geconfronteerd met vreemden aan haar voordeur. “Ze waren allemaal op zoek naar een zekere Petje. Ik had al snel door dat er iets aan de hand moest zijn. Toen ik navraag ging doen bij buurtbewoners, bleek dat het zoontje van de vorige bewoner een notoire drugsdealer was. Het heeft maanden geduurd voordat ik geen mensen meer aan de deur kreeg die op zoek waren naar Petje.” Het verhaal van Sara laat zien wat burgemeesters bedoelen met “de loop uit een pand halen”. Als een pand in het criminele milieu eenmaal een reputatie heeft, is die niet zomaar weg.

Ernstig risico

In dit geval wisten de klanten van Petje niet dat hij inmiddels verhuisd was. Wat echter als niet de klanten van Petje, maar concurrerende criminelen ’s nacht bij Sara aan de deur hadden gestaan? Wat als Petje de verkeerde mensen tegen zich in het harnas had gejaagd en die niet wisten dat hij daar inmiddels niet meer woonde? Wat als Petje grote hoeveelheden drugs en contanten in huis had, waardoor hij het perfecte slachtoffer zou zijn voor een overval? Omdat criminelen lang niet altijd doorhebben dat het drugspand een nieuwe huurder heeft, kan er voor de huurder een ernstig risico ontstaan. Door een drugspand te sluiten en dit ook duidelijk te laten zien, beschermt de burgemeester de buurt en de nieuwe huurder.

Wat betekent dat voor mij?

Na het lezen van deze ervaring heb je hopelijk wat meer inzicht in het nut en de noodzaak van Damocles-sluitingen, al voelen ze soms nog zo wrang. Als vastgoed-ondernemer wil je natuurlijk vooral weten wat dat voor jou betekent. Zoals gezegd mogen burgemeesters een sluiting niet opleggen om jou te straffen. 

Dat klinkt als goed nieuws, maar het heeft ook een keerzijde: je kunt ook worden geconfronteerd met een sluiting als je zelf voorbeeldig hebt gehandeld. De openbare orde – niet jouw handelen – blijft namelijk leidend. Het is daarbij aan de burgemeester om te bepalen of de openbare orde zodanig in het geding is dat hij of zij bestuurlijk in moet grijpen. Wanneer je als ondernemer bezwaar maakt, gaat de rechter vrijwel altijd mee in de zienswijze van de burgemeester.

Maakt mijn gedrag dan nog wel uit?

Jouw handelen als vastgoed-ondernemer maakt wel degelijk het verschil. Wanneer je crimineel misbruik van jouw panden actief tegengaat, is de kans dat je geconfronteerd wordt met een sluiting beduidend kleiner. Het heeft een preventieve werking, maar kan ook achteraf het verschil maken. De openbare orde blijft leidend, maar jouw rol in het verhaal en je verhouding tot de gemeente veranderen. Je hebt immers laten zien dat je in hetzelfde team zit. 

Als vastgoed-ondernemer heb je een duidelijk ingekaderde rol in de strijd tegen (georganiseerde) misdaad. Hoe beter jij die rol pakt, des te kleiner is de kans dat de burgemeester zich genoodzaakt voelt om in te grijpen. Dat betekent niet dat je een sluiting altijd af kunt wenden, maar het geeft vaak wel de ruimte om samen naar oplossingen te zoeken.

Strafrechtelijke vervolging

Het Openbaar Ministerie zal jou als vastgoed-ondernemer niet snel strafrechtelijk vervolgen. Dit gebeurt alleen als je willens en wetens laakbaar handelt. Dat is bijvoorbeeld het geval als je een stevige stapel contant geld aanneemt onder voorwaarde dat je verder niet teveel vragen stelt. In dat geval ben je – ook in ons boekje – geen bonafide vastgoed-ondernemer meer. Als je weet – of had moeten weten – dat jouw pand wordt gebruikt voor criminele activiteiten, kan het zijn dat je medeplichtig bent. Je maakt de criminele activiteiten dan immers mede mogelijk.

E-learning en methode

Momenteel werkt het PVO Brabant-Zeeland aan een e-learning om crimineel misbruik van panden te herkennen en voorkomen. Vanaf januari kunnen vastgoed-ondernemers in deze e-learning alles lezen dat ze moeten weten om hun panden veilig te verhuren. Voor verhuurders van bedrijfspanden wordt deze e-learning zelfs ondersteund door een methode en een app. Als PVO bieden we daarmee meer dan een handvat, we bieden een plan van aanpak dat je stap voor stap kunt doorlopen. Daarvoor stellen we innovatieve technologische oplossingen beschikbaar, op onze kosten. Ben je nieuwsgierig geworden? Houd deze website dan goed in de gaten!