Cryptovaluta mijnen, wat is dat en waarom is het verdacht?

Cryptovaluta is bij uitstek zo’n onderwerp waarvan iedereen weet dat het speelt, maar dat bijna niemand echt kan duiden. Veel mensen weten dat crypto wordt “gemijnd” en snappen ook dat mijnen hier een analogie is; er staat niemand met een pikhouweel de brokken Bitcoin uit een rotswand te hakken. Wat is crypto nou echt, hoe wordt het gemijnd en waarom is crypto-mining in Nederland op voorhand verdacht? In dit artikel leggen we het uit.

Wat zijn cryptovaluta?

Cryptovaluta zijn waardemiddelen die je – net als normale valuta – kunt gebruiken om waarde te delen of op te slaan. Het definiërende kenmerk van cryptovaluta is dat er geen centrale instantie is die transacties bijhoudt. De administratie die normaal door bijvoorbeeld een banksysteem wordt gedaan, loopt bij cryptovaluta via een blockchain. In dit openbare logboek worden alle transacties bijgehouden en geverifieerd.

Er zijn meer dan honderd verschillende cryptovaluta in omloop, waarvan Bitcoin de bekendste is. Waar één Bitcoin ondanks de sterke schommelingen nog altijd tienduizenden euro’s waard is, zijn de meeste crypto-valuta vrijwel waardeloos. In tegenstelling tot echte valuta – geld – kun je cryptovaluta niet overal uitgeven. Waar je bij sommige bedrijven met Bitcoin kunt betalen, kun je met de minder bekende cryptovaluta eigenlijk alleen speculeren.

Waarom gebruiken mensen crypto-valuta?

Voorvechters van cryptovaluta noemen steevast hetzelfde argument: er is behoefte aan een waardemiddel waar overheden en banken geen controle over hebben. Sinds het loslaten van de goudstandaard in de jaren ‘70 hebben overheden en centrale banken wereldwijd steeds meer controle over het geldsysteem. Onder zowel burgers als economen leeft de discussie of dat wel wenselijk is.

Als overheden of centrale banken extra geld creëren, verwatert daarmee namelijk de waarde van het geld in circulatie. Dat werkt net als bij een aandelenuitgifte: dezelfde onderliggende waarde wordt opgedeeld in meer eenheden, dus wordt elke eenheid minder waard. Onder de voorvechters van cryptovaluta vinden we veel tegenstanders van deze werkwijze. Zij zien de inflatie die hieruit voortkomt als een verborgen belasting. 

Waarom het bovenstaande argument niet opgaat

Dat is een legitieme discussie, maar is het een legitiem argument vóór cryptovaluta? Allereerst zijn er al meer dan genoeg waardemiddelen die de overheid en centrale banken niet zomaar bij kunnen drukken. Als je jezelf hier zorgen om maakt, zijn edelmetaal en vastgoed in elk opzicht logischere oplossingen dan cryptovaluta. Iemand met een noemenswaardig vermogen heeft bovendien – als het goed is – niet al dat vermogen opgeslagen in valuta. Goed vermogensbeheer wordt altijd gekenmerkt door diversificatie. 

Cryptovaluta is ook nog eens erg volatiel; de koersen schieten alle kanten op. Investeren in cryptovaluta is daarom weinig meer dan gokken. Het argument dat cryptovaluta minder vatbaar is voor manipulatie gaat in de praktijk ook volledig mank. Waar de waarde van normale valuta inderdaad wordt beïnvloed door het beleid van overheden en centrale banken, kan de waarde van cryptovaluta al met dubbele cijfers stijgen of dalen naar aanleiding van een Tweet. 

Het gevaar van cryptovaluta

Cryptovaluta is dus geen geschikte manier om jezelf te beschermen tegen monetair beleid waar je de kriebels van krijgt, maar waar is het dan wel goed voor? In de praktijk is dat vooral witwassen, illegale transacties faciliteren en belasting ontduiken. Op het darkweb zijn diverse marktplaatsen waar drugs, wapens en ontvreemde bankgegevens worden verhandeld alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Deze marktplaatsen bestaan bij de gratie van cryptovaluta; zonder cryptovaluta zouden al deze illegale transacties nooit plaats kunnen vinden. 

Ook een anderszins bonafide transactie kan door crypto illegaal worden, bijvoorbeeld wanneer partijen onderling handel drijven zonder omzetbelasting te betalen. Een van de belangrijkste use cases van cryptovaluta blijft echter het verhullen van de herkomst van vermogen. Smurfen – het opdelen van geldbedragen in veel kleine transacties die door verschillende personen worden uitgevoerd – speelt hierbij een belangrijke rol. Omdat cryptovaluta ongereguleerd zijn, gelden de waarborgen die banken handhaven hier niet.

Hoe mijn je naar cryptovaluta

Het mijnen van cryptovaluta gebeurt met speciaal daarvoor bestemde computers, cryptominers. Deze computers kunnen kant en klaar worden gekocht, maar worden soms ook zelf gemaakt. Hiervoor gebruikt men een batterij aan videokaarten, die al snel duizend euro per stuk kosten. De rekenkracht van een cryptominer wordt uitgedrukt in MegaHashes per seconde (MH/s). Maar wat doen die computers dan met al die rekenkracht? In een woord: cryptografie: het (zo snel mogelijk) coderen van data. Dat is tevens waar de term crypto vandaan komt. Dit gebeurt meestal in samenwerkingsverband, de zogenaamde mining-pools. De beloning gaat namelijk naar degene die als eerste een block – een cryptografische puzzel om het makkelijk te houden, klik hier voor de moeilijke uitleg – oplost. In je eentje maak je daarom vrijwel geen kans.

Waarom is mijnen naar crypto zo verdacht?

Er is op voorhand niets onwettig aan het gebruiken of mijnen van cryptovaluta. Toch is het verdacht als je in Nederland mijnt naar bijvoorbeeld Bitcoin, Litecoin of Ethereum. Daar is een hele concrete reden voor: het sommetje komt zelden rond. Net als bij elk bedrijfsmodel heb je bij het mijnen van cryptovaluta kosten en baten. De baten zijn de cryptovaluta die je mijnt. Onder de huidige omstandigheden wegen die baten echter zelden op tegen de kosten. De grootste kostenpost is het energieverbruik. Energie is in Nederland duurder dan in veel andere landen, zo duur dat je energierekening altijd hoger is dan de opbrengst in cryptovaluta. Daarom is crypto-mining hier geen levensvatbaar bedrijfsmodel. Een bonafide bedrijf dat haar inkomen verdient met het mijnen van cryptovaluta zal zich dan ook niet in Nederland vestigen. Omdat het bedrijfsmodel niet locatiegebonden is, is de beschikbaarheid van goedkope energie hier altijd doorslaggevend.

Waarom zijn cryptominers geen legitieme investering?

Zelfs de duurste computer die je lokale elektronicazaak verkoopt is een lachtertje vergeleken met een cryptominer. Deze apparatuur veroudert bovendien razendsnel. Of een miner nuttig is, wordt bepaald door de verhouding tussen rekenkracht en energieverbruik. Nieuwere, betere cryptominers rekenen niet alleen steeds sneller, nog belangrijker is dat ze steeds minder energie verbruiken. Het mijnen van cryptovaluta is daarbij een heuse wapenwedloop; als je niet steeds zwaarder geschut inzet, kom je al heel snel niet meer mee. Als je vandaag €10.000 investeert in apparatuur, is het simpelweg onmogelijk om dat bedrag terug te verdienen voordat je apparatuur is verouderd. Met de toenemende kosten van energie en de dalende waarde van cryptovaluta lijkt de business case voor het mijnen van cryptovaluta bovendien alleen maar slechter te worden.

Rekenvoorbeeld

Om het bovenstaande te illustreren komen we met een kort rekenvoorbeeld. Momenteel koop je een cryptominer die 360 MH/s haalt en 900 watt aan energie verbruikt voor €9.999. Voor onze berekening gaan we uit van een energieprijs van €0,24 per kW/h, een normale prijs van vóór de energiecrisis. Als je onder deze randvoorwaarden naar Ethereum gaat mijnen, houd je na aftrek van de energiekosten grofweg één euro per dag over. Je theoretische return on investment bereik je dus pas na een goede 27 jaar. Zodra je echter rekening houdt met het verouderen van de apparatuur, begrijp je dat je onvermijdelijk verlies gaat leiden. 

Waarom lijkt crypto mijnen op hennep kweken?

Al het bovenstaande geldt echter alleen als je netjes betaalt voor je energie. Cryptomining biedt criminelen dan ook de kans om één op één geld te verdienen met stroomdiefstal. Waar een hennepkweker nog plantjes neer moet zetten, verzorgen, oogsten en de oogst vervolgens moet verkopen, is cryptomining veel minder werk. Net als hennep kweken is het mijnen van cryptovaluta dus te herkennen aan het hoge energieverbruik. Een andere overeenkomst is de aanwezigheid van hitte en de daarvoor benodigde koeling. Een ruimte vol computers die op volle kracht draaien wordt al snel erg warm. Voor een mining-farm zijn dan ook minstens zoveel ventilatoren nodig als voor een hennepkwekerij. Dat zijn de honderden kleine ventilatoren die de chips gekoeld houden, maar vaak ook diezelfde kenmerkende buisventilator die al die warme lucht uit de ruimte zuigt. Net als bij het kweken van hennep leidt gepruts met de elektriciteit vaak tot brandgevaar. 

Crypto-mining en cybercrime: het botnet

Er is naast stroomdiefstal nog een andere manier om het mijnen van cryptovaluta winstgevend te maken: in plaats van dure, specialistische apparatuur gebruiken cybercriminelen de computers van duizenden nietsvermoedende mensen. Door middel van malware krijgen hackers controle over een enorm netwerk aan geïnfecteerde computers. Draait de ventilator van je computer bijvoorbeeld razendsnel, terwijl je eigenlijk niet zoveel aan het doen bent? Het kan zijn dat je computer zonder jouw medeweten cryptovaluta staat te mijnen. Dit hoor je niet alleen aan de ventilator, maar zie je ook terug op je energierekening. Gelukkig zijn er diverse (gratis) programma’s die jou kunnen beschermen tegen malware.

Volg het PVO Brabant-Zeeland op LinkedIn voor de nieuwste informatie, tips en hulpmiddelen.