Contant geld is een wettig betaalmiddel. Toch legt de overheid steeds meer beperkingen op aan het betalen met grote sommen contant geld. Dit doet men om witwassen te bemoeilijken en georganiseerde en ondermijnende criminaliteit te bestrijden. Uit veiligheidsoverwegingen weigeren ook steeds meer ondernemers contante betalingen. Maar wat zijn nou precies de regels? Wat mag, wat moet en waar liggen de grenzen? In dit artikel leggen we het uit.
Zijn contante betalingen boven de €10.000 verboden?
Het korte antwoord is ja. Een contante transactie van €10.000 of meer mag niet zomaar plaatsvinden. Bij die grens treed namelijk de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) in werking. Dat betekent dat de verkoper een gedegen cliëntenonderzoek moet doen voordat de transactie plaats mag vinden. Het is dus niet de transactie an sich die verboden is, maar het uitvoeren van de transactie zonder voorafgaand cliëntenonderzoek. Het spreekt voor zich dat de meeste verkopers niet in staat zijn om een Wwft-waardig cliëntenonderzoek uit te voeren. Daarom kan een contante betaling van €10.000 of meer in de praktijk zelden plaatsvinden. Hiermee maken we het voor criminelen moeilijker om geld uit te geven. Voor normale ondernemers en klanten hoeft het echter geen probleem te zijn.
Contant betalen boven de €3.000 wordt onmogelijk
In de landen om ons heen ligt deze grens bovendien een stuk lager. In België mag een contante transactie boven de €3.000 niet zomaar plaatsvinden, in Frankrijk ligt de grens zelfs op €1.000. Ook hier heeft het kabinet vergevorderde plannen om de grens te verlagen naar €3.000. Daarnaast komt er binnenkort ook vanuit Brussel een grens aan contante betalingen. Deze grens komt naar verwachting te liggen op €5.000, maar lidstaten mogen deze naar beneden bijstellen.
Speel niet vals met samengestelde transacties
Kun je die grote transactie dan niet gewoon opdelen in een paar kleinere transacties, om zo de grens te omzeilen? Nee, het is niet toegestaan om dit soort samengestelde transacties op te tuigen. Zodra twee of meer transacties betrekking hebben op hetzelfde, geldt de grens van (nu nog) €10.000 voor het totaal aan transacties. Zowel de grens voor contante betalingen als de meldplicht voor ongebruikelijke transacties blijven dan onverminderd overeind. Het op deze manier opdelen van transacties heet “smurfen”. De kans dat autoriteiten of financiële instellingen hier intrappen is klein. Ook betalen in termijnen maakt geen verschil, al die betalingen komen immers voort uit één transactie.
Geen zorgen, wel administratie
Dit is een strijd tegen criminelen, niet tegen contant geld. We willen niet dat criminelen hun illegaal verdiende vermogen uit kunnen geven. Natuurlijk gunnen we de jongens die cocaine verkopen in onze gemeenschap geen luxe auto, maar het gaat verder dan dat. Als criminelen hun geld vrij kunnen besteden, kunnen ze naast luxegoederen ook invloed kopen. Zo krijgen criminele organisaties meer macht dan we als samenleving toe mogen staan. Voor jou als ondernemer betekent dat enerzijds dat je zelf je administratie op orde hebt, en anderzijds dat je van klanten eist dat zij dat ook hebben. Zolang dat het geval is, ga je van deze wetgeving geen last hebben.
Hoe ga je hier als ondernemer mee om?
Het is niet moeilijk, deze wet stelt je niet voor een dilemma, je mag de transactie simpelweg niet aangaan. Zolang het om bonafide geldstromen gaat zou dit echter geen probleem mogen zijn. Als je geld eerlijk is verdiend, gaat de Wwft je er niet van weerhouden om het netjes op je rekening te storten. Als je klant straks meer dan €3.000 contant wil betalen, resteert dus de vraag: “Waarom stort je het niet even op je rekening?” Als dat geen optie is, dan moet daar een reden voor zijn. In het gunstigste geval is er sprake van belastingontduiking, maar wat als het wel drugsgeld is, of erger? Criminele organisaties zijn geen clubjes boefjes of kwajongens, er worden mensen vermoord en gemarteld. Als je nog baalt dat je nee moet zeggen tegen die zak met geld, is dat nog niet voldoende tot je doorgedrongen.
Ongebruikelijke transacties moet je melden
Bepaalde beroepsgroepen zijn daarnaast verplicht om ongebruikelijk transacties onmiddellijk te melden bij de Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-Nederland). Deze meldplicht geldt voor financiële instellingen, maar ook voor bijvoorbeeld pandjeshuizen en aanbieders van kansspelen. Hier kun je controleren of deze meldplicht ook op jou van toepassing is. Meldingen doe je vervolgens via het meldportaal. Maar wat is dan een ongebruikelijke transactie? FIU-Nederland heeft per meldersgroep een lijst van criteria opgesteld. Een vast criterium is dat je elke transactie waarvan je melding maakt bij de politie ook altijd meldt bij FIU-Nederland.
Mag je contante betalingen weigeren?
Het officiële antwoord is “Nee, tenzij…”, maar in de praktijk kan vrijwel iedere ondernemer contante betalingen weigeren. De Nederlandse wet kent geen verplichting om wettelijke betaalmiddelen te accepteren. De Europese Commissie stelt dat je contante betalingen niet mag weigeren, tenzij daar een gegronde reden voor is. Je moet bijvoorbeeld kunnen motiveren dat de aanwezigheid van grote sommen contant geld een veiligheidsrisico vormt. Dit argument gaat in de praktijk al snel op. Daarbij is het belangrijk om dit duidelijk aan de klant te communiceren en het zorgvuldig op te nemen in je huisregels. Door in te stemmen met je huisregels, gaat je klant ermee akkoord dat je geen contante betalingen accepteert.
De bredere discussie
Er zijn ook voorvechters van contant geld. Onder andere De Nederlandsche Bank en het Nibud betogen dat sommige groepen in de samenleving niet zonder contant geld kunnen. Ouderen, laagopgeleiden en gehandicapten zouden bijvoorbeeld meer moeite hebben met digitaal betalen. Ook maakt contant geld het voor mensen met een laag inkomen makkelijker en overzichtelijker om te budgetteren. Strengere regels voor grote transacties verhinderen echter niet dat deze mensen hun dagelijkse betalingen contant doen. Daarnaast is er een groep mensen die weerstand heeft tegen de controle en afhankelijkheid die gepaard gaan met giraal geld. Zij vrezen bijvoorbeeld dat de toegang tot hun girale geld ze ten tijde van crisis kan worden ontzegd, zoals we dat momenteel zien in Libanon. Ook dat is echter geen steekhoudend argument. Als je banken echt zo wantrouwt, kun je best tienduizenden euro’s aan contanten in een kluis bewaren, zolang je je administratie maar op orde hebt.