Ondernemers denken vaak dat bedrijfsspionage alleen een bedreiging is voor innovatieve bedrijven met waardevolle patenten. We zien hier eenzelfde misplaatste bescheidenheid die we ook zien bij cybercrime: “Daar ben ik helemaal niet interessant genoeg voor.” Criminele organisaties zetten bedrijfsspionage echter ook in om controle te krijgen over jouw bedrijf. In dit artikel leggen we uit wat bedrijfsspionage is, hoe je jezelf weerbaar maakt en waarom ook jij maatregelen wilt treffen.

Wat is bedrijfsspionage?

Bedrijfsspionage is het illegaal verzamelen van vertrouwelijke informatie over een bedrijf of organisatie. Concurrenten plegen bedrijfsspionage van oudsher om een oneerlijk concurrentievoordeel te behalen. Ze willen weten waar je mee bezig bent, wat je plannen zijn en hoe je processen werken. Op die manier blijven ze jou voor, of zorgen ze in ieder geval dat ze niet op achterstand komen. Bij innovatieve bedrijven gaat bedrijfsspionage vaak om de diefstal van het meest waardevolle bezit van een bedrijf: intellectueel eigendom. Zo kan het gebeuren dat een Chinees bedrijf jouw baanbrekende uitvinding op de markt brengt voordat jij er zelf ook maar een cent aan hebt verdiend.

Daarnaast wordt bedrijfsspionage gebruikt om handel met voorkennis mogelijk te maken. Fraudeurs kunnen op deze manier veel geld verdienen aan vertrouwelijke informatie. Als je eerder dan het grote publiek op de hoogte bent van nieuwe ontwikkelingen, heb je een oneerlijk voordeel op de aandelenmarkt. 

Wie plegen bedrijfsspionage?

Private partijen – bijvoorbeeld concurrenten of fraudeurs – waren lang de meest voor de hand liggende verdachten als het gaat om bedrijfsspionage. Het zwaartepunt verschoof in de laatste decennia echter richting buitenlandse overheden, met name China en Rusland. In deze landen is het onderscheid tussen overheid en bedrijfsleven vaak moeilijk te maken. Overheid en bedrijfsleven werken in deze gevallen samen om vertrouwelijke informatie te verkrijgen en daar een onrechtmatig voordeel uit te halen.

We zien de laatste jaren ook steeds vaker dat criminele organisaties zich bezighouden met bedrijfsspionage. Toegang en informatie spelen namelijk een doorslaggevende rol bij de criminele inmenging in bonafide bedrijven. Tot slot zijn er criminele organisaties voor wie bedrijfsspionage de kernactiviteit is. Deze organisaties vermommen zichzelf vaak als juridische dienstverlener of privédetective.

Waarom plegen criminele organisaties bedrijfsspionage?

Bedrijfsspionage is op voorhand strafbaar. Iedere organisatie die zich bedrijfsmatig bezighoudt met bedrijfsspionage is dan ook een criminele organisatie. In deze paragraaf kijken we echter naar de motivaties die drugscriminelen hebben om bedrijfsspionage te plegen.

In de praktijk heeft deze vorm van bedrijfsspionage maar één doel: criminele inmenging in bonafide bedrijven. Met vertrouwelijk informatie proberen criminelen controle te krijgen over jouw bedrijfsprocessen, met als doel deze te misbruiken voor hun criminele activiteiten. In de transportsector gaat het dan bijvoorbeeld om roosters, planningen en personeelsinformatie. Drugscriminelen misbruiken deze informatie om drugstransporten mogelijk te maken. Ook kan gevoelige bedrijfsinformatie worden misbruikt om ondernemers en werknemers te chanteren. Op die manier krijgen criminelen controle over het bedrijf als geheel. Het bedrijf wordt vervolgens misbruikt om bijvoorbeeld geld wit te wassen. 

Wanneer ben je aantrekkelijk voor bedrijfsspionage?

Zoals we in de inleiding al waarschuwden: bescheidenheid is hier misplaatst. Je hoeft geen baanbrekende innovaties in huis te hebben om een aantrekkelijk doelwit te zijn. Als transportbedrijf moet je bijvoorbeeld altijd alert zijn. Praktische informatie over jouw werkprocessen is van ongekende waarde voor (drugs)criminelen. 

Gevoelige informatie heeft bovendien niet alleen waarde op zichzelf. Criminelen gebruiken deze informatie ook om ondernemers te chanteren. Dit leidt tot criminele inmenging in bonafide bedrijven. Vrijwel elk bedrijfstype biedt voor criminele organisaties kansen om misbruik te maken van de bedrijfsprocessen. Dat geldt bijvoorbeeld voor makelaars en notarissen, maar zelfs als winkelier wil je alert zijn. Ook de buurtwinkel op de hoek kan misbruikt worden voor opslag van illegale goederen, als dekmantel voor een criminele organisatie of voor het witwassen van crimineel vermogen. Het enige dat criminele organisaties daarvoor nodig hebben is de juiste informatie om jou mee onder druk te zetten. 

Hoe wordt bedrijfsspionage gepleegd?

Duiken tussen het afval

Een van de oudste strategieën is om tussen het afval van een bedrijf te zoeken naar gevoelige documenten. Dit deden werknemers van het Amerikaanse Procter & Gamble in 2001 bijvoorbeeld bij “ons eigen” Unilever. Door tussen het afval belangrijke documenten over de marketingstrategie van Unilever te ontdekken, dachten zij de marketingstrategie van hun grootste concurrent te kunnen ondermijnen. Dit deden ze echter zonder toestemming of medeweten van de directie van Procter & Gamble, die op zijn zachts gezegd not amused was toen deze criminele werkwijze aan het licht kwam. De medewerkers werden op staande voet ontslagen en Procter & Gamble betaalde Unilever ruim tien miljoen dollar aan schadevergoedingen.

Dit voorbeeld leert ons waarom je vertrouwelijke documenten altijd op gepaste wijze moet vernietigen. Gebruik minimaal een papiervernietiger, maar maak bij voorkeur gebruik van een dienst die gespecialiseerd is in het vernietigen van gevoelig bedrijfsafval.

Infiltratie

Een doorgewinterde bedrijfsspion zal echter verder gaan dan een kijkje in je vuilnisbak. Hij of zij komt je bedrijf binnen door zich voor te doen als bijvoorbeeld een werknemer of zakenrelatie. Daarvoor gaan ze erg ver, maanden van voorbereiding zijn geen uitzondering. Eenmaal binnen zijn er verschillende manieren waarop de spion vertrouwelijke informatie kan bemachtigen.

De spion kan documenten stelen of fotograferen en deze doorspelen naar zijn of haar opdrachtgever. Ook kan er spionage-apparatuur worden aangebracht. Denk daarbij aan trackers of afluisterapparatuur, maar ook aan de apparaatjes die we eerder beschreven in dit artikel. Met deze apparaatjes krijgen kwaadwillenden gemakkelijk controle over jouw ICT-systemen. Als dit lukt, hebben de spion en zijn opdrachtgever toegang tot al jouw vertrouwelijke bedrijfsinformatie. Kijk daarom nog eens goed naar de tips en adviezen die we in bovengenoemd artikel gaven over het beperken van de toegang tot je pand en je ICT-systemen.

Cybercrime

Ook spionnen profiteren van onze snel digitaliserende wereld en het feit dat ondernemers ontwikkelingen niet altijd bij kunnen houden. Bekende cybercrime-strategieën zoals hacking en phishing worden ook door spionnen gretig toegepast. Als de spion op afstand toegang weet te krijgen tot jouw systemen, wordt infiltratie immers overbodig. 

Als jij je cyberveiligheid onvoldoende op orde hebt, ligt jouw vertrouwelijke bedrijfsinformatie al snel voor het oprapen. Los van de schade en inkomensderving die jij en je zakenrelaties kunnen ervaren dankzij cybercrime is bedrijfsspionage op zichzelf reden genoeg om je cyberveiligheid op orde te brengen. Zorg dat je een gedegen beleid hebt, dat jij en je medewerkers voldoende geïnformeerd zijn en dat je updates snel en consequent doorvoert.

Corruptie van medewerkers

Ook jouw medewerkers zijn een belangrijke ingang voor spionnen. Naast jouw bedrijf zelf te infiltreren, kan de spion jouw eigen medewerkers voor zijn karretje spannen. Net als andere criminelen heeft de bedrijfsspion hiertoe diverse instrumenten in zijn gereedschapskist. 

Omkoping ligt daarbij voor de hand. Dat kan om een aantrekkelijk geldbedrag gaan, maar bij bedrijfsspionage gaat het ook vaak om een functie bij de betreffende concurrent. Dit zijn vaak valse beloftes, aangezien de gecorrumpeerde medewerker onmogelijk naar de rechter kan stappen als deze beloftes niet worden waargemaakt. Ook geweld, intimidatie en chantage worden echter niet geschuwd. Bedrijfsspionnen zijn criminelen. Kijk dus niet raar op als ze criminele strategieën toepassen. Zorg daarom goed voor je personeel, zorg dat je een vertrouwenspersoon hebt waar werknemers met dit soort zaken terechtkunnen en creëer een bedrijfscultuur die loyaliteit inspireert.

Manipulatie en social engineering

Een bedrijfsspion kan jouw werknemers – of zelfs jou als ondernemer – ook door middel van manipulatie voor zijn karretje spannen. Social engineering speelt hierbij een belangrijke rol. Wil je weten welke trucs en strategieën criminelen toepassen om jou en je werknemers te manipuleren? Lees dan vooral dit artikel dat we eerder schreven over social engineering nog eens terug!