Als burgemeester of wethouder heb je veel macht, maar ben je ook kwetsbaar. De verantwoordelijkheid die je hebt voor de veiligheid en orde in je gemeente kan ertoe leiden dat criminelen van je af willen. Dit doen ze door je te intimideren, bedreigen of zelfs door je te (laten) vermoorden. In dit artikel lees je voorbeelden van bestuurders die in de afgelopen jaren met een dergelijke dreiging werden geconfronteerd. Daarnaast leggen we uit welke stappen de overheid neemt om bestuurders weerbaar te maken.
Wanneer u als bestuurder te maken krijgt met agressie en intimidatie kunt u 24/7 contact opnemen met het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur. Het Ondersteuningsteam is telefonisch bereikbaar op 070-373 8314. U komt dan in contact met een van de vertrouwenspersonen.
Burgemeester Maasdriel op dodenlijst
Hoe raak je als Brabantse burgemeester verstrikt in een Amsterdamse onderwereld-oorlog? Soms is het zuiver toeval, zoals in de zaak rondom probleemcamping Maaszicht in Kerkdriel. De in verval geraakte camping werd door de gemeente aangepakt, nadat hier in 2015 een liquidatie had plaatsgevonden die verband hield met de Amsterdamse “Mocro-mafia”. Toen deze criminelen hun vrijplaats kwijt dreigden te raken, waren zij woedend. Burgemeester Van Kooten kreeg van de politie te horen dat een Amsterdamse crimineel opdracht had gegeven om hem om het leven te brengen. De aanpak van de probleemcamping ging desondanks door. Deze zaak laat zien hoe de verpaupering van recreatiegelegenheden verdere, extremere vormen van criminaliteit en ondermijning in de hand kan werken. Als Platform Veilig Ondernemen hebben we dan ook een bijzondere aandacht voor de aanpak van deze gebieden.
Brabantse criminelen bedreigen burgemeester Gilze-Rijen
Jan Boelhouwer – burgemeester van Gilze en Rijen – kreeg meermaals te maken met ernstige bedreigingen vanuit de (georganiseerde) misdaad. Zij reputatie als strijder tegen de georganiseerde misdaad zette hem vanaf het begin van zijn ambtsperiode op de radar van criminelen. Zijn strijd richtte zich vooral tegen witwassen, in het bijzonder crimineel misbruik van vastgoed.
Hoe serieus de bedreigingen waren werd voor het publiek pas achteraf bekend. Één van zijn bedreigers bleek de Brabantse “topcrimineel” Jan B. te zijn. Naast drugshandel bleek B. zich schuldig te maken aan wapenhandel. Een deel van het oorlogstuig – waaronder AK-47’s – dat werd gebruikt in de Amsterdamse onderwereldoorlog bleek van B. afkomstig te zijn. Deze bedreiging kwam hard aan, omdat B. onmiskenbaar de middelen en de connecties had om zijn bedreiging uit te voeren.
Letty Demmers strijdvaardig
Als burgemeester van Best werd Letty Demmers bedreigd door woonwagenbewoners. Deze bewoners dachten zichzelf binnen haar gemeente verregaande vrijheden te kunnen permitteren, maar werden door Demmers teruggefloten. Dit resulteerde in een spandoek boven de snelweg met daarop de boodschap dat Demmers dood moest. De burgemeester werd vervolgens goed beveiligd, maar dit had uiteraard wel gevolgen voor haar privacy en haar bewegingsvrijheid. Ondanks de impact die deze bedreigingen hadden op het leven van de burgemeester, zette Demmers haar beleid richting woonwagenbewoners onverminderd door. Inmiddels is ze lid van het Ondersteuningsteam van het Netwerk Weerbaar Bestuur en helpt ze bestuurders in vergelijkbare situaties.
Aanslag op gemeentehuis Waalre
Een van de bekendste aanslagen – inmiddels bijna 10 jaar geleden maar nog altijd vers in het geheugen van de betrokkenen – was die op het gemeentehuis van Waalre. Nadat twee auto’s zich in het gemeentehuis boorden werd het pand vervolgens in brand gestoken. Van het monumentale pand bleek achteraf helaas niets meer te redden. Ook hier kwam de dreiging vanuit een lokaal woonwagenkamp. Burgemeester De Wijkerslooth noemde woonwagenkampen eerder een bron van overlast en onrust en voerde een beleid dat bij deze visie paste. Het bestrijden van onwelgevallig beleid met geweld en intimidatie is bij uitstek een voorbeeld van ondermijning.
Aanslag op gemeentehuis Bemmel
In augustus 2018 pleegde een 59-jarige man een aanslag op het gemeentehuis in Bemmel. Bij deze aanslag werd het gemeentehuis voor miljoenen beschadigd en kwam de dader om het leven. Deze zaak laat zien dat de dreiging niet altijd vanuit de georganiseerde misdaad hoeft te komen. Ook een eenling, verward, geëmotioneerd en niet bij zinnen, kan het voorzien hebben op de lokale overheid. De politie meldt dat de dader door privé-omstandigheden tot zijn daad werd gedreven, maar geeft hierover geen details prijs. Omdat de gemeente het doelwit was, is het echter wel aannemelijk dat de woede van de dader voortkwam uit het handelen van de gemeente.
“Spirituele” man bedreigt burgemeester Bolsius
Naast criminaliteit en wanhoop kunnen ook waanbeelden leiden tot de bedreiging van een burgemeester. Hiermee werd de Amersfoortse burgemeester Lucas Bolsius geconfronteerd nadat hij een “spiritueel gezelschap” terugfloot. Dit gezelschap organiseerde heimelijke “seances” op begraafplaats Rusthof. Hierbij probeerden de leden in contract te komen met de geesten van overleden kinderen. In werkelijkheid pleegden zij grafschennis en zorgden ze voor geschokte reacties bij nabestaanden. Dit alles gebeurde met instemming van de directeur van de begraafplaats, die hierdoor uit zijn functie werd gezet. Toen de gemeente een stokje stak voor deze “seances”, kwam een lid van het genootschap verhaal halen tijdens een raadsvergadering. Hier trof hij niet de burgemeester, maar uitte hij wel expliciete doodsbedreigingen aan diens adres. Hij werd vrijwel onmiddellijk aangehouden.