Ondernemers krijgen er helaas regelmatig mee te maken: afpersing. Met geweld of dreigende taal proberen criminelen iets van je gedaan te krijgen. Als ondernemer wil je niet dat criminelen jou geld afhandig maken, maar je wilt al helemaal niet dat ze controle krijgen over jouw bedrijf. In dit artikel leggen we uit hoe je jezelf kunt wapenen tegen afpersing.
Ben jij slachtoffer van afpersing? De medewerkers van de Vertrouwenslijn Afpersing zijn speciaal getraind om jou te helpen! Bel 0800-2800200 of klik hier als je slachtoffer bent of dreigt te worden van afpersing. Volg het PVO Brabant-Zeeland op LinkedIn voor de nieuwste informatie, tips en hulpmiddelen.
Wat is afpersing?
Afpersing is het gebruiken van geweld of dreigende uitingen, met als doel een (onrechtmatig) voordeel te verkrijgen. “Doe wat ik zeg, of anders…” Een onrechtmatig voordeel is in principe alles waar je geen recht op hebt. Dat kan iets tastbaars zijn als geld of een dure smartphone, maar ook iets minder tastbaars als informatie of toegang tot bedrijfsprocessen. Juist hier vormt afpersing een risico op ondermijning, en onderscheidt het zich van ordinaire diefstal onder bedreiging. Afpersing gaat over controle, en het verkrijgen van geld of goederen is misschien nog wel de meest onschuldige manier om die controle uit te nutten.
De Hoge Raad heeft bovendien geoordeeld dat er ook sprake is van afpersing wanneer je iets waar je wél recht op hebt op onbehoorlijke wijze afdwingt. Ook als je daadwerkelijk geld van iemand tegoed hebt, is er sprake van afpersing als je te ver gaat om het te te vorderen.
Het verschil tussen afpersing en bedreiging
In ons artikel over bedreiging en intimidatie schreven we eerder dat er een harde grens is; niet iedere dreigende uitspraak is een bedreiging in de strafrechtelijke zin. Bij afpersing werkt dat anders. Hier gaat het om de combinatie van de uitspraak en het achterliggende doel. Een uitspraak als: “Ik kijk net naar jouw huis op Google Streetview. Is zo’n rieten dak niet erg brandgevaarlijk?” valt bijvoorbeeld niet binnen de strafrechtelijke kaders voor bedreiging. Dat betekent echter niet dat je zulke opmerkingen hoeft te accepteren. Als iemand dat soort uitspraken doet om jou onder druk te zetten, is er sprake van afpersing. Niet de uitspraak zelf, maar het doel waarmee deze wordt gedaan is dus leidend.
De gevolgen van afpersing
Zoals beschreven gaat afpersing lang niet altijd om geld. Vaak wordt afpersing ingezet om toegang te krijgen tot bedrijfsprocessen. Ondernemers of werknemers worden bijvoorbeeld onder druk gezet om iets te vervoeren, een ruimte beschikbaar te stellen of informatie te verstrekken. Dit is een heel concreet voorbeeld van ondermijning: de onderwereld krijgt op deze manier controle over de bovenwereld. Jouw bedrijf wordt op die manier onderdeel van een criminele keten. Weerbaar zijn tegen afpersing gaat daarmee verder dan jouw eigen belang als ondernemer. Als jij slachtoffer wordt, vormt dat een gevaar voor de samenleving als geheel.
Wat moet je doen bij afpersing?
Als ondernemer mag je nooit toegeven aan afpersing. De gevolgen zijn namelijk niet te overzien. Betalen om er maar vanaf te zijn is de slechtst mogelijke strategie. Juist door toe te geven laat je merken dat je een aantrekkelijk slachtoffer bent. In plaats van je met rust te laten, zal de afperser dan steeds verder gaan. Vooral wanneer je jezelf laat dwingen om wet- en regelgeving te overtreden, geef je de afperser alleen maar extra munitie. Doe dus niet wat je wordt opgedragen, maar steek ook vooral je kop niet in het zand. Verzamel alle bewijsstukken, bewaar brieven en emails zorgvuldig en neem telefoongesprekken waar mogelijk op.
Het is belangrijk dat je altijd melding maakt van afpersing. Bel hiervoor niet naar noodnummer 112, tenzij er sprake is van acuut gevaar. Neem contact op met de politie via 0900-8844 of Meld Misdaad Anoniem via 0800-7000.
Vertrouwenslijn bij afpersing
Naast de politie kun je ook terecht bij de speciale Vertrouwenslijn Afpersing (0800-2800200). Deze vertrouwenslijn is in het leven geroepen door het ministerie van Justitie & Veiligheid, het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) en diverse branche- en ondernemersverenigingen als VNO-NCW, MKB-Nederland en Transport en Logistiek Nederland (TLN). De gespecialiseerde medewerkers bieden niet alleen een luisterend oor, maar zullen je ook ondersteunen met concreet handelingsperspectief.
Vormen van afpersing
Persoonsgerichte afpersing
Bij persoonsgerichte afpersing worden er dreigementen geuit aan het adres van jou of je naasten. De crimineel maakt bijvoorbeeld duidelijk dat hij jouw geheimen kent of weet waar je kinderen op school zitten.
Productafpersing
Bij productafpersing wordt gedreigd om jouw producten te saboteren. Dit is vaak een dreiging richting je bedrijf en je imago, maar ook richting je klanten. Dit gebeurde bijvoorbeeld in de zaak rondom de 23-jarige Sammy G. uit Liessel. Hij dreigde producten van Albert Heijn te vergiftigen als hij geen tonnen aan Bitcoins zou krijgen.
Protectieafpersing
Protectieafpersing zagen we vroeger vaak in de horeca. Het slachtoffer betaalt de dader voor bescherming, terwijl de dader niet bevoegd is om deze bescherming te bieden en bovendien vaak zelf degene is tegen wie het slachtoffer beschermd moet worden.
Sextortion
Bij deze vorm van afpersing worden onzedelijke beelden van het slachtoffer gebruikt om druk uit te oefenen.
Het vervolgen van afpersers
Afpersing is vaak een moeilijk misdrijf om te vervolgen. De dreigementen waarmee afpersing gepaard gaat zijn niet altijd even concreet. Zeggen dat je weet waar iemand kinderen op school zitten is op zichzelf natuurlijk niet strafbaar. Een crimineel zegt dit echter niet zomaar. Hetzelfde geldt voor een uitspraak als “Ik ga jou beroemd maken.” in de context van sextortion. Om afpersing te bewijzen, moet worden bewezen dat een dergelijke uitspraak wordt gedaan met als doel een (onrechtmatig) voordeel te verkrijgen. Daarom is het bij afpersing extra belangrijk dat je bewijsstukken verzamelt en bewaart. Op afpersing staat in Nederland een gevangenisstraf van maximaal negen jaar, of een geldboete van maximaal €76.000.
De open deur
Tot slot de open deur: maak jezelf niet chantabel. Vertoon geen gedrag waar je jezelf voor schaamt, doe geen dingen waar niemand achter mag komen en bescherm je eer en integriteit. Je hoeft echt niet Roomser dan de paus te zijn, maar doe vooral niets waar je zelf niet achter staat. Zodra je je eigen gedrag niet meer kunt verantwoorden, zet je de deur open voor chantage en afpersing.