Aanpak fraude: wat is fraude en hoe beschermen ondernemers zichzelf en hun bedrijf?

Het gevaar van fraude

Fraude en oplichting kennen vele vormen. Slachtoffers kunnen dan ook op verschillende manieren worden getroffen. Dit kan leiden tot hoge kosten, maar ook tot reputatieschade, problemen met je bank of zelfs strafrechtelijke vervolging. Wanneer burgers of ondernemingen slachtoffer worden, spreken we van horizontale fraude. In het geval van verticale fraude is het juist de overheid die wordt benadeeld. Het Platform Veilig Ondernemen heeft in het bijzonder aandacht voor de vormen van fraude waar je als ondernemer mee te maken krijgt. Denk je zelf slachtoffer te zijn geworden van fraude, dan kun je dat hier direct melden.

Fraude vindt zowel off- als online plaats. Er zijn dan ook overeenkomsten met cybercrime. Zo komt het voor dat gegevens die tijdens een hack zijn buitgemaakt later worden misbruikt om fraude mee te plegen. Kenmerkend voor fraude is dat er altijd sprake is van bedrog; iemand verhult zijn identiteit en zijn intenties. Fraudeurs proberen het vertrouwen van het slachtoffer te winnen, zodat ze daar vervolgens misbruik van kunnen maken. Burgers en ondernemers die meer willen weten over fraude, kunnen informatie inwinnen bij de Fraudehelpdesk.

Welke vormen van fraude zijn er?

Elke vorm van fraude kent haar eigen strategie; een manier waarop vertrouwen wordt gewekt en een manier om te verdienen aan het misbruik van dit vertrouwen. In het klassieke voorbeeld van de grote erfenis die in het buitenland op je wacht – maar pas uitgekeerd kan worden nadat je wat administratieve kosten hebt betaald – spreken we van voorschotfraude. Op deze vorm van fraude zien we talloze variaties. Het verhaaltje verandert, maar de manier van werken niet. Door mensen een groot geldbedrag in het vooruitzicht te stellen, peutert de fraudeur één of meerdere kleinere geldbedragen los. De wortel die een fraudeur je voorhoudt hoeft echter geen geldbedrag te zijn. Het komt ook regelmatig voor dat fraudeurs zich voordoen als een nieuwe liefde. Het slachtoffer denkt dan een relatie te hebben, maar zijn nieuwe liefde is niet wie hij of zij zegt te zijn. Vervolgens helpt het slachtoffer zijn “geliefde” met financiële problemen of maakt hij geld over voor een vliegticket, zodat ze elkaar eindelijk kunnen ontmoeten. In dit geval spreken we van datingfraude. Een andere vorm van fraude die de laatste jaren aan terrein wint is hulpvraagfraude. In dit geval krijgen slachtoffers vaak bericht van een geliefde of familielid dat in acute geldnood zit, met het verzoek om daarbij te helpen. In werkelijkheid weet het betreffende familielid van niets, en eindigt elk bedrag dat wordt overgemaakt in de handen van de fraudeur.

Waar moeten ondernemers voor uitkijken?

Waar bovengenoemde vormen van fraude iedereen kunnen treffen, zijn er ook vormen van fraude waar vooral ondernemers mee te maken krijgen. Fraudeurs proberen ondernemers te laten betalen voor goederen en diensten die ze niet willen en waar ze nooit om hebben gevraagd. Dit gebeurt middels spookfacturen, waar vaak zelfs een vervalste of gekopieerde handtekening van de ondernemer op staat. Daarnaast plegen fraudeurs acquisitiefraude, waarbij ze ondernemers onder hoge druk en valse voorwendselen akkoord laten gaan met een contract. Ook komt het voor dat fraudeurs zich richting medewerkers op de financiële administratie van het bedrijf voordoen als de baas. Vervolgens krijgen deze medewerkers de opdracht om “even snel een rekening te betalen”. Ook hier gaat het geld natuurlijk naar de fraudeur. Deze vorm van fraude noemen we CEO-fraude.

Leveranciers worden ook regelmatig geconfronteerd met faillisementsfraude, al is dit vaak lastig te bewijzen. Het onderscheid tussen een falende ondernemer en een succesvolle fraudeur is hier namelijk moeilijk te maken. Bij faillisementsfraude neemt een klant goederen af die hij op rekening dient te betalen. Dit doet hij echter niet. Zodra blijkt dat de rekeningen niet betaald kunnen worden, is het bedrijf van de fraudeur failliet. Omdat de boedel al onderhands is doorverkocht, valt er voor de schuldeisers niets meer te halen.

Waarom lijken slachtoffers soms daders?

Een andere manier waarop mensen slachtoffer worden van fraude, is wanneer hun goede naam wordt misbruikt door de fraudeur. Dit kan je als persoon overkomen, maar ook bedrijven worden hier regelmatig slachtoffer van. Fraudeurs misbruiken dan de (bedrijfs)naam van het slachtoffer. Onder de naam van het slachtoffer benadelen ze vervolgens anderen. Zo lijkt het alsof het oorspronkelijke slachtoffer de dader is. Vaak komen latere slachtoffers verhaal halen bij dit slachtoffer, omdat zij oprecht overtuigd zijn dat dit de dader is. Het is daarom belangrijk om altijd voorzichtig te zijn met identiteitsdocumenten, maar ook met uw e-mail en materialen die de naam en het beeldmerk van uw bedrijf bevatten. Met een stapel van uw briefpapier en uw enveloppen, kan een fraudeur onder uw naam de nodige schade aanrichten.

Wat zijn katvangers en geldezels?

Er zijn helaas ook mensen die zich moedwillig laten gebruiken door fraudeurs. Ze zijn zich vaak niet bewust van de gevolgen, maar spelen wel een actieve rol in de fraude. Het gaat meestal om kwetsbare mensen die – in ruil voor geld – hun identiteit of bankrekening beschikbaar stellen aan fraudeurs. Iemand die een fraudeur op zijn of haar naam zaken laat doen heet een katvanger. Op naam van katvangers worden vaak bedrijven opgericht, panden gehuurd en bankrekeningen geopend, waar de fraudeur vervolgens de controle over heeft. 

Geldezels zijn mensen die hun bankrekening beschikbaar stellen aan criminelen. In ruil voor een geldbedrag krijgt de fraudeur tijdelijk de pinpas en de pincode van de geldezel. Vervolgens komt de geldezel er achter dat zijn rekening is misbruikt, bijvoorbeeld om betalingen op te storten voor goederen die nooit zijn geleverd of om geld wit te wassen. De gevolgen zijn immens: behalve de gedupeerden die verhaal komen halen, wordt de bankrekening van de geldezel meestal geblokkeerd. Bovendien kan het OM besluiten om de geldezel te vervolgen als medepleger. Jezelf laten gebruiken als katvanger of geldezel is dan ook nooit een oplossing voor je problemen, maar juist dé manier om je problemen nog groter te maken.